Evlilikteki sorunların çözülmemesi nedeniyle ailenin dağılması olayı olan boşanma; ilk olarak düşünsel boyutta ortaya çıkar,kişilerin bu kararı vermesi zor bir bilişsel süreçtir. Daha sonra duygusal boyutla birleşir ve hukuki karar ile kesinleşir. Kişilerin yeni bir yaşam düzeni kurmalarıyla sonlanan bu süreç içerisinde ekonomik, psikolojik ve sosyal boyutlar gibi bazı boyutları içerir.
Boşanma, çocuğun ruh sağlığı üzerinde sadece olumsuz sonuçlara sebep olmamakta, bazen olumlu sonuçlar getirdiği de gözlenmektedir.
Çatışmanın bitmesi, sağlıklı bir tek ebeveynli ailenin kurulması, iki ebeveynle daha iyi ilişkilerin kurulması ya da sorunlu ebeveynle daha az temasa geçilmesi ve ailedeki istikrar çocuğun iyi olma halini olumlu etkilemektedir. Amato (2000), yaptığı bir boylamsal çalışmanın sonucunda mutsuz bir evliliğin boşanmayla sonuçlanmasının çocuklar üzerinde daha olumlu etkiler bıraktığını gözlemlemişlerdir.
Çocukların Boşanmadan Olumsuz Etkilenmelerine Neden Olan Faktörler
Çocukların boşanma sürecinden olumsuz veya daha az olumsuz etkilenmesine neden olan bazı faktörler vardır.
Olumsuz etkilenmesine neden olanlardan bazıları; çocuğun ebeveyn çatışmalarına maruz kalması, ekonomik problemler yaşaması, ebeveyn tutumlarındaki eksikliklerdir. Bu faktörler çocuğun boşanma sürecinde iyi oluşunu daha olumsuz yönde etkilemektedir.
Çocuğa duygularını rahatça ifade etme olanağı verilmemesi de çocuğun bu süreçten olumsuz etkilenmesine, depresyon, kişilik sorunları, dikkat eksikliği gibi klinik problemler yaşamasına ve ayrılmayla ilgili sorunlar yaşamasına sebep olmaktadır.
Önemli bir unsur da eşlerin, boşanma sürecinde ve boşanma sonrasında birbirlerinden öç almak için çocuğu birbirlerinden mahrum bırakmamaları ve çatışmayı çocuğun dışında tutmalarıdır, aksi yönde bir tutum ise çocukta ruhsal problemlerin ortaya çıkma ihtimalini arttırmaktadır.
Boşanma süresince ve boşanmanın sonrasında esas olan, çocuğu boşanmanın bir nesnesi haline getirmemektir. Böyle bir durumun sonucunda çocuklarda antisosyal davranışlar, saldırganlık ve içe kapanıklık içeren duygu durum bozuklukları oluşabilmektedir.
Boşanmış aile çocuklarının ruh sağlığının; ebeveynlerin çatışmalarına şahit olmaları, ekonomik yönden sıkıntılar çekmeleri, ebeveynlerin tutumları hakkındaki eksikleri sebebiyle olumsuz etkilendiği bilinmektedir.
Çocukların Boşanmadan Olumsuz Etkilenmemelerini Sağlayan Faktörler
Boşanmanın her çocuk üzerinde olumsuz etki yaratacağı kesin değildir. Özellikle bu sürecin nasıl ele alındığı çocuğun yaşayacağı muhtemel olumsuz durumların önüne geçebilmektedir.
Çocuğun tartışmalarda aracı olarak kullanılmaması, taraf tutması için zorlanmaması, hem anneyle hem babayla sağlıklı bir ilişki kurmaya devam etmesi çocuğun en az zararla süreci tamamlaması için dikkat edilmesi gerekenler arasındadır . Bunun yanında çocukların boşanmaya uyum sağlamasında en önemli etkenlerden biri, boşanma sonrasında ebeveynlerin çocuklarıyla kurdukları ilişkinin kalitesidir. Boşanmanın getireceği belirsizlikler, güvensizlik, kaygı ve endişe duygularını yaşayan çocuklar için ebeveynlerin tutarlı biçimde sergileyeceği tavır oldukça önemlidir.
Çocuklar boşanma sonrası anne babalarının yeniden bir araya geleceklerini ümit ederler ve bunun gerçekleşmesine dair beklenti içine girerler. Anne babaların çocuklara bu durumun gerçekleşmeyeceğine dair açıklama yapmaları ve çocukların daha fazla hayal kırıklığı yaşamalarına engel olmaları gerekmektedir.
Bunun yanında çocuklar ebeveynlerinin anlamlandıramayacağı şekilde benmerkezci yapıları nedeniyle boşanmadan kendilerini sorumlu tutmaktadırlar. Bu nedenle ebeveynler, çocuğun boşanma kararıyla bir ilgisinin olmadığını anlatmalı, boşanma sonrası çocuklarının gereksinimlerini karşılamaya devam etmeli ve onları sevmeye devam edeceklerini açıklamalıdırlar.
Boşanma sonrası anne babanın çocuğuyla kurduğu nitelikli ilişki ve tutarlı ebeveynlik tutumları çocuğun belirsizlik, güvensizlik, endişe gibi duygular yaşamasının önüne geçecektir. Çocukların boşanma olgusunu, nedenlerini ve süreçte onları nelerin beklediğini ebeveynleriyle rahatça konuşabilmesi, bu süreci anlamlandırması ve duygularına değer verilmesi çocukların boşanma sürecinden daha az olumsuz etkilenmesini sağlayacaktır.
Bunun yanında, çocuğun velayeti almayan ebeveynle görüşmelerinin düzenli yapılması ve bu görüşmelerin günü, saati konusunda çocuğa bilgi verilmesi, çocuğun bu konudaki ihtiyaçlarının gözetilmesi gerekmektedir.
Genel anlamda özetlemek gerekirse, Kurdek ve Siesky’e (1981) göre çocukların boşanmaya ilişkin olumlu yaklaşım sağlaması:
• Boşanmanın ebeveynler arasında psikolojik bir ayrılma olarak tanımlanmasına,
• Boşanma ile ilgili endişelerinin arkadaşlarıyla paylaşılmasına,
• İki ebeveyn hakkında da olumlu düşüncelere sahip olmasına,
• Boşanma deneyimi sonucunda bazı güçlü yanlar ve sorumluluklara sahip olmasına
bağlıdır.
Comments