Güneş parlar, su akar, ağaç dalları rüzgârda sallanır, çocuk oyun oynar. Oyun oynamak çocuğun doğasında vardır. Çocuk oyun oynayarak içinde yaşadığı dünyayı tanıyıp hayatının bir kısmını kontrol etmeyi öğrenir. Hatta çocuk oynayarak, nasıl öğrenileceğini öğrenir.
Çocukların yaşlarına göre oyun oynama tarz ve tavırlarında farklılıklar görülür. Yaşamın ilk yıllarında çocuklar genellikle tek başına oynarlar. Sonra diğer çocuklarla yan yana gelseler bile herkes kendi oyunu ile ilgilidir. Daha sonraları birbirlerinden oyuncak alışverişi yapmaya, birbirlerinin hareketlerini izlemeye başlarlar. Son aşamada ise topluca hareket edip belli bir sonuca varmayı amaçlayan ve iş birliği gerektiren oyunlar oynamaya başlarlar. Bu yönüyle oyun, çocuğun çevresindekilerle iletişimini kolaylaştıran bir araçtır. Yetişkinlerin arkadaşlarıyla bir araya gelip sohbet etmesi nasıl onları rahatlatıyorsa bir çocuğun da tek başına ya da arkadaşlarıyla oyun oynaması onun rahatlamasını sağlar. Çocuk oyun aracılığıyla pek çok sosyal rolde kendini deneyebilir.
Kısacası çocuğun oyuna ihtiyacı vardır. Çocuklar oyundan mahrum edilmemelidirler. Okul çağı çocuğu için de aynısı geçerlidir. Ancak çocuk eğlence ve sorumlulukları arasındaki dengeyi kurabilmelidir. Bu dengenin kurulabilmesi ise bebeklikten itibaren düzenli, sevgi dolu bir bakım ve çocuğun anlayabileceği net sınırlar içinde büyümüş olmakla sağlanabilir.
HANGİ YAŞTA HANGİ OYUNCAK ?
Çocuğa yaşına ve gelişim düzeyine uygun oyuncaklar seçmek önemlidir. Oyuncaklar; • yapılandırılmış (üzerinde herhangi bir değişiklik yapılamayan, olduğu gibi oynanan oyuncaklar; araba, bebek gibi)
• yapılandırılmamış (temel bir malzeme niteliğinde olup sürekli yeni şeyler üretilmesine imkân sağlayan oyuncaklar; oyun hamurları, legolar gibi) olmak üzere ikiye ayrılabilir.
Yapılandırılmamış oyuncaklar çocuğa daha fazla uyaran sunar ve yaratıcılıklarını harekete geçirir. Çocuklar yapılandırılmamış oyuncaklarla daha uzun süre oyna- yabilirler. Bunun yanı sıra çocuğun kum, su gibi doğal malzemelerle de oynaması sağlanmalıdır. Ayrıca evde artık malzeme ile yapılabilen oyuncaklar (kuklalar, kâğıt maskeler vb.) aileyi hem maddi yönden zorlama- yacak, hem de oyuncak hazırlanırken çocukla oldukça verimli ve keyifli zaman geçirilebilecektir.
Yaş Gruplarına Göre Oyun Materyalleri: 0-6 Yaş
0-3 Yaş Oyun Materyalleri :
Başlangıçta bebek, duyularını geliştirmek ihtiyacıyla ses, şekil ve renklere karşı duyarlıdır. Bu nedenle bebeklerin ilk aylarındaki oyuncaklarını, görsel ve işitsel duyulara hitap eden oyuncaklar oluşturur. Diş kaşıma halkaları, ses çıkaran ahşap ya da plastik oyuncaklar, müzikli oyuncaklar, kurmalı veya elektronik müzik kutuları, büyük renkli küpler, rüzgâr çanları, yatağın üzerine asılan oyuncaklar (mobil) ve çıngıraklar bu yaş çocuklarının ilgisini çeker.
0-18 aylık çocukların oyuncakları kırılmayan, yumuşak, emniyetli ve tercihen yıkanabilir türde olmalıdır. 18. aydan itibaren çocuğun dünyasında “keşif” ve “icat” kavramlarına yönelik davranışlar önemli bir yer tutar. Bu nedenle çocuklar, farklı boyutlardaki blokları inşa etmekten ve çevrelerindeki çeşitli oyuncakları birleştirerek yeni şekiller oluşturmaktan büyük haz duyar.
İlk yaşlarda ağıza alınamayacak, farklı malzemelerden yapılmış, farklı şekillerde, farklı sesler çıkaran, dokunma, işitme, görme gibi birden fazla duyuya hitap eden özellikle parlak oyuncak ve nesneler oyun materyali olarak uygundur. Çok fazla karmaşık olmayan, zihni ve gözü yormayan, dikkati dağıtmayan bir şekilde oluşturulmuş oyun ortamı da yine bu dönem çocukları için uygun ortamlardır.
0-3 yaş grubundaki çocuklara birkaç basit oyuncak yeterlidir. Küçük bir eşyayı bile oyuncak olarak kullanabilir. Karton parçaları, plastik tabaklar, kutular, kaşıklar onun açısından iyi oyuncaklar olabilir. Bebekler, yumuşak oyuncaklardan da çok hoşlanır. Kumaş veya pelüş ayıcık, kedicik, köpekçik ve tavşancıklar gibi oyuncaklara dokunduğunda ya da bunlarla gıdıklandığında uyarılır ve zevk alır. Ayrıca bu dönemin sonuna doğru çocuklar 4-6 parçalı yapboz, inşa oyunları, bultak oyunları ve basit zihin oyunlarıyla desteklenmelidir.
3-6 Yaş Oyun Materyalleri :
Bu dönem çocuklarında oyun karakteristiği önceki döneme göre değişiklik göstermeye başlar. 3 yaşından sonra bir şey yapıyormuş gibi oynamaktan hoşlandığı için sözel veya sese dayalı yani işitsel oyun materyallerini sıklıkla kullanır. Kitap okuyormuş, uyuyormuş gibi yapar. Telefonda biriyle konuşuyormuş ve onu dinliyormuş gibi yaparak taklidî oyunlara sık sık yer verir. Birçok gerçek materyali de oyunlarında asıl işlevi dışında başka bir işlev yükleyerek, başka bir deyişle sembolik olarak, oynamaya başlar.
Bu dönemin başlarında akranlarıyla aynı ortamda bulunsa da iş birliği yapmayan çocuklar, beğendiği bir oyun materyalini elde etmek için kendi materyalini verip değiştirebilir. Boyutu ya da değeri ne olursa olsun, çocuk için o an cazip olan kıymetlidir. Örneğin, şekerleme gören bir çocuk, kumandalı arabasını şekerlemeyi yemek için feda edebilir. O an onun için şekerleme önemlidir. Fakat şekerlemeyi yedikten sonra arabasını geri isteyebilir. Bu durum henüz benmerkezciliğin devam ettiğinin göstergesidir.
Daha önce iç içe geçirip kuleler yaptığı kapları artık renklerine ayırarak oynamaya başlar. İlerleyen yaşlarda kılıktan kılığa girmekten hoşlanır, cinsiyet rollerini de oyuna yansıtmaya başlar. Anne-baba olmanın yanında doktorluk, öğretmenlik, polislik gibi meslekleri oyunlarında canlandırır. Oyunlarında bu rollere dair gerçeğine benzer oyuncaklar ve sembolik materyaller kullanabilir.
Bedensel hareketlerinin gelişmesiyle birlikte top oynama, koşma, atlama, tırmanma, gibi oyunlardan hoşlanır. Kaydırak, salıncak ve tahterevalli ile çocuk parklarındaki diğer oyuncakları sever. Artık bu tür oyunları grup hâlinde oynamak ve kuralları anlamak ile ilgili davranışlar gelişmeye başlar. Çevresindeki çocuk sayısı arttıkça birlikte oynama, arkadaşlarıyla iş birliği yapma, fikir alış verişinde bulunma gibi sosyal beceriler de gelişir.
Oyunlarında kova, tırmık, kürek, resim defteri, boya kalemleri, fırçaları, parmak boyaları, oyun hamuru, basit sayı ya da harf boncukları, itme, çekme oyuncakları, giydirilip çıkarılabilen bebekler, basit bilmece ve tahmin oyunları, parmak kuklaları, renkli çıkarmalar, yaşına uygun lego ve yapbozlar, el becerileri ve görsel koordinasyonu geliştiren materyalleri kullanabilir. Kesme yapıştırma, çizimler yapma ve resim boyama gibi etkinlik malzemelerini kullanmayı sever.
Comentarios