İletişim engelleri duygu, düşünce ve sorununu anlatmaya çalışan çocuğun susmasına, konuyu değiştirmesine ya da önemsenmediği duygusuna kapılarak kırılıp küsmesine neden olabileceği gibi savunucu bir tutum içine girmesine de neden olabilir.
Anne-babaların çocukları ile iletişimlerinde kullandıkları iletişim engelleri 12 grupta toplanabilir. Bunlar: 1. Emir Vermek, Yönlendirmek “Yapman gerekir..” “...yapacaksın.” “Yapmak zorundasın.” Örnekler: “Odanı sen toplayacaksın.” “Kardeşine sen bakacaksın.” “Gürültüyü kes.” “Arkadaşın Ali’den uzak duracaksın.” “Ödevlerini yapmak zorundasın.” 2. Uyarmak Tehdit Etmek (Gözdağı Vermek) “.....yapamazsın.....olur.” “Ya yaparsın, yoksa...” Örnekler: “Televizyonun sesini kısmazsan pişman olursun.” “Tabağındaki yemeği bitirmezsen tokadı yersin.” “Hemen susmazsan dışarı atarım.” “Dayak yemek istemiyorsan onu yapmazsın.” 3. Ahlak Dersi Vermek “...yapmamalıydın.” “Senin sorumluluğun.” “...şöyle yapmak gerekir.” Örnekler: “Öğretmenine teşekkür etmeliydin.” “Olumsuz düşünmemelisin.” “Büyükler konuşurken sözü kesilmez.” “Sorumluluklarını yerine getirmelisin.” 4. Öğüt Vermek, Çözüm ve Öneri Getirmek “Ben olsam...” “Neden...yapmıyorsun?” “Sana şunu önereceğim.” Örnekler: “Ben olsam kardeşime öyle davranmazdım.” “Neden gidip arkadaşınla oynamıyorsun?” “Bence sen başka çocuklarla arkadaşlık et.” “Sana arkadaşına küsmemeni öneririm.” 5. Mantık Yoluyla İnandırmak, Tartışmak “İşte şu nedenle hatalısın...” “Evet ama...” “Gerçek şu ki...” Örnekler: “Kardeşinin elinden oyuncağını aldığın için sen hatalısın.” “Evet ama kardeşin henüz çok küçük.” “Gerçek şu ki arkadaşın çok haklı” “Kitaplar karalamak için değil okumak içindir.” 6. Yargılamak, Eleştirmek, Suçlamak “Olgunca...” “Doğru...” “Sen zaten tembelsin.” Örnekler: “Doğru düşünmüyorsun.” “Bu çok çocukça bir düşünce” “Çok tembelsin.” “Çok kötü bir çocuk oldun.” “Sen zaten hep kolaya kaçarsın.” 7. Övmek, Aynı Düşüncede Olmak, Teşhis Koymak
“Çok güzel!...”/”Haklısın o arkadaşın yaramaz bir çocuğa...”/”Çok güzel...yapıyorsun.” Örnekler: “Çok akıllısın.” / “Sen haklısın.” / “Bence harika şiir okuyorsun.” / “Sana katılıyorum.” / ”Kardeşine çok iyi davranıyorsun.” 8. Ad Takmak, Alay Etmek, Utandırmak “Koca bebek...”/”Geri zekalı.” Örnekler: “Hey koca bebek, yaramazlık yapmaya utanmıyor musun?”/“Sivri zekalı oğlum buraya gel.”/“Hadi sen de sulu göz.”/“Sen şımarığın birisin.”/”Tembel çocuk.” 9. Yorumlamak, Analiz Etmek, Tanı Koymak “Senin Derdin...”/”Galiba çok...”/”Sen öyle demek...” Örnekler: “Senin derdin yine uyumak.”/“Aslında sen biraz arkadaşını kıskanıyorsun.”/“Yorgun olduğum zaman beni hep rahatsız etmek istiyorsun.”/“Aslında sen öyle söylemek istemiyorsun.”/”Sanırım çok öfkelisin.” 10. Güven Vermek, Desteklemek, Duygularını Paylaşmak “Aldırma...”/”Hadi biraz...”/”Zamanla...” Örnekler: “Aldırma, düzelir boşver.”/“Hadi biraz neşelen.”/“Zamanla kendini daha iyi hissedersin.”/“Benim için üzülme.”/”Ben de senin gibi düşünüyorum.” 11. İncelemek, Araştırmak, Soruşturmak “Neden...?”/”Kim...?”/”Sen ne yaptın?”/”Nasıl...?” Örnekler: “Neden okuldan nefret ediyorsun?”/“Kim yaptı?”/“Bunu sana kim söyledi?”/“Ne zaman böyle hissetmeye başladın?”/”Okula gitmeyeceksen ne yapacaksın?” 12. Konuyu Değiştirmek, İşi Alaya Vurmak, Şakacı Davranmak, Oyalamak
“Unut...”/”Daha güzel şeylerden...” Örnekler: “Bu konuyu unut gitsin.”/“Daha güzel konulardan bahsedelim.”/“Bütün bunları biz de yaşadık.”/“TV.deki o saçma programı izleyeceğine resim yapsan daha iyi olmaz mı?”/”Okulları kapatalım gitsin.”
İletişim Engellerinin Çocuk Üzerindeki Etkileri
Korku, kaygı ya da direnç oluşturabilir. İsyankâr davranışlara, söylenenlerin tersini yapmaya davet edebilir. Anne-babaya karşı düşmanca duygular beslemesine ve iletişimi kesmesine yol açabilir. Çocukta anlaşılmamışlık, incinme, suçluluk, aşağılanmışlık duygularına yol açabilir.
Kendisini savunmasına yol açabilir. Çocukta kendi sorunlarını çözmede yetersiz, aciz olduğu düşüncesine yol açabilir. Bağımlılık yaratabilir, sürekli övgüye ihtiyaç duyabilir. Anne-babasını eleştirmesine yol açabilir. Kendisinin kötü olduğunu, sevilmediğini ve değersiz olduğunu düşünebilir. Genellikle kaçamak cevaplar vermesine yol açabilir. Kendisine güvenilmediğini, saygı duyulmadığını düşünebilir. Sorunları ile mücadele etmek yerine onlardan kaçmak gerektiğini düşünebilir.
Comments