TOTEM VE TABU: Ruhun Kadim Yasaları

İnsanın ruhsal dünyası, sanılandan çok daha eski bir hikâye taşır. Sigmund Freud’un 1913’te yazdığı Totem ve Tabu, ilk insan topluluklarının inançlarını ve yasaklarını psikanaliz ışığında incelerken, aslında bize kendimizi anlamanın yollarını da gösterir. Çünkü geçmiş yalnızca tarih kitaplarında değil, bilinçdışımızın derinliklerinde de yaşamaya devam eder.

Totem: Kutsal Bağ ve Kimlik

Totem bir topluluğun kutsal saydığı ve atalarını simgelediğine inandığı hayvan, bitki ya da doğa unsurudur. Topluluğun kimliğini, kökenini ve birlik duygusunu simgeler.

İlkel kabileler, totemi korumayı bir görev bilir; ona zarar vermek, tüm topluma karşı işlenmiş ağır bir suç sayılır.

Freud, totemin birey için baba imgesinin yerine geçtiğini ve “ata ile özdeşleşme” duygusunu temsil ettiğini öne sürer.

💭 Kendine sor:

• Benim “totemim” ne?

• Hangi değer ya da figür bana güç ve aidiyet hissi veriyor?

Bazen bu totem bir aile geleneği, bazen çocuklukta bize güven veren bir sembol olabilir. Onu tanımak, kendi köklerimizi anlamak için bir adımdır.

Tabu: Görünmeyen Yasaklar

Tabu, toplumun dokunulmaz saydığı yasaklardır. Ensest yasağı, öldürmeme buyruğu, kutsal olanı koruma gibi evrensel kuralların kökeninde bastırılmış arzular ve suçluluk duygusu yatar.

Bugün hayatımızda “buna asla dokunmam” dediğimiz alanlar, geçmişten gelen bu görünmez yasaların bir yansıması olabilir.

💭 Kendine sor:

• Hangi konulara karşı açıklanamayan bir çekincem var?

• Hayatımda hangi alanlarda görünmez duvarlar örüyorum?

İlk Günah ve Suçluluğun İzleri

Freud’un teorisinde, ilk insan topluluklarında yaşanan “ilk günah” miti önemli bir yere sahiptir: Oğullar, kabile reisini (baba figürü) öldürüp yerine geçmek ister; ancak suçluluk duygusu, babanın anısını yüceltmelerine ve totem aracılığıyla onu yeniden “diriltmelerine” yol açar. Bu, hem dini ritüellerin hem de ahlaki yasaların temelini oluşturur.

💭 Kendine sor:

• Kendime ya da başkasına karşı işlediğim “içsel suçlar” var mı?

• Bu suçluluk, hayatımda hangi davranış kalıplarını besliyor?

Modern Yaşamda Kadim Yasalar

Freud’a göre, bugün modern toplumlarda gördüğümüz ahlak kuralları, yasalar, dinî ritüeller ve aile yapıları bu ilkel dönemin mirasıdır. Yasaklar hâlâ bilinçdışımızda etkisini sürdürür; bazen günlük davranışlarımızda, bazen de rüyalarımızda karşımıza çıkar.

💭 Kendine sor:

• Hangi tepkilerim “bana ait” değilmiş gibi hissettiriyor?

• Ailemin içinde kuşaklar arası aktarılanlardan (hikayeler/olaylar/inançlar/travmalar vb.) bana neler miras kalmış olabilir?

İçimizdeki Arkeoloji

Totem ve Tabu, insan ruhunun tarihsel yolculuğunu anlamak isteyenler için yalnızca bir antropoloji kitabı değil, aynı zamanda toplumsal bilinçdışına dair güçlü bir psikanalitik okumadır. Freud’un bu eseri, “geçmiş” dediğimiz şeyin aslında hâlâ içimizde yaşadığını hatırlatır.

Bir sonraki içsel keşif yolculuğunuzda, kendinize şu soruyu sorabilirsiniz: "Bu korku, bu yasak, bu değer… gerçekten bana mı ait, yoksa binlerce yıl önce yaşamışların yankısı mı?”